بلاياي طبيعي رويدادهاي خطرناك و فاجعه آميزي هستند كه اغلب اوقات زيانهاي جاني و مالي فرارواني بجاي مي گذارند تا آنجا كه گاهي به سبب وارد آوردن آسيب هاي جدي و موجب از هم پاشيدگي نظامهاي اجتماعي مي شوند .
بلاياي طبيعي به صورت ناگهاني و تدريجي رخ ميدهد . بلاياي طبيعي نظير سيل ، رانش زمين، سقوط بهمن ، زلزله ، آتشفشان ، آتش سوزيهاي مهيب و گسترده موجب بروز خسارتهاي وسيعي در سطح جامعه خواهد شد . بلاياي طبيعي تدريجي مانند خشكسالي تغييرات آب و هوايي بيابان زايي ، آلودگي هوا ، پاره شدن لايه ازن تدريجاً به وقوع پيوسته و محيط را تحت تاثير قرار مي دهد . انسان به طور مستقيم و يا غير مستقيم شرايط وقوع و ظهور بلاياي طبيعي را فراهم ساخته و يا سبب تشديد آثار مخرب و زيان بار آن مي شود .
(( نقش پوشش گياهي ( جنگلها و مراتع) در كاهش اثرات بلاياي طبيعي )) :
بدون ترديد يكي از علل اساسي وقوع سيل كمبود پوشش گياهي است ، زيرا به هنگام ريزش باران مقدار آبي كه در سطح زمين جاري و روان مي شود با تراكم پوشش گياهي عرصه ها كاملاً در ارتباط است. بدين ترتيب وجود پوشش گياهي از جمله انواع درختان ، درختچه ها گياهان علفي و بوته ها مي تواند به صورت مانعي از سرعت جريان آب در سطح خاك جلوگيري كرده و در نتيجه كم شدن از سرعت و انرژي آب ، خاك در مقابل جريان آب پايدار و بدون فرسايش باقي خواهد ماند.
خشكسالي :
وقوع خشكسالي مي تواند دلايل متفاوتي داشته باشد برخي از آنها به شرايط اقليمي كره زمين بر مي گردد اما قسمتي نيز تحت تاثير اثرات كاهش پوشش گياهي است بدين ترتيب كه وجود پوشش گياهي باعث كم شدن سرعت ابرها شده و در نتيجه ابرها مدت زيادتري در منطقه مي مانند و اين امر مي تواند به ريزش بيشتر باران در محيط هايي كه داراي پوشش گياهي است كمك نمايد.
بيابان زايي:
عبارتست از تخريب اراضي در مناطق خشك و نيمه خشك و نيمه خشك مرطوب تحت اثر تغييرات اقليمي ، فعاليتهاي انساني ، بوته كني ، چراي بيش از حد دام ها در مراتع ، آتش سوزيهاي وسيعي در عرصه هاي جنگلي و مرتعي ، تبديل مراتع به اراضي كم بازده از عوامل تخريب و پوشش گياهي و فقير شدن منطقه از ذخاير گياهي و گونه هاي جنگلي و مرتعي است كه مجموع اين شرايط به بيابانزايي منجر خواهد شد.
تغييرات آب و هوا:
بسياري از دانشمندان و محققان بر اين باورند كه كره زمين بتدريج و به مرور زمان يا بهتر بگوئيم روز به روز گرمتر مي شود و علت آنرا وجود گازهاي گلخانه اي در جو زمين مي دانند و افزايش اين گازها باعث گرم شدن كره زمين مي گردد. وجود پوشش گياهي ( جنگلها و مراتع ) در كاهش حرارت محيط موثر است و حررات فصلي و روزانه سطح زمين را حد تعادل نگه مي دارد و در تابستان قسمتي از انرژي حرارتي خورشيد را جذب نموده و باعث كاهش دماي حررات كره زمين مي گردد .
نازك و يا پاره شدن لايه ازن :
ازن تنها گاز موجود در زمين است كه از رسيدن اشعه زيان بار ماوراء بنفش خورشيد به زمين جلوگيري مي كند . براثر كاهش ازن موجود در جو فوقاني سطح زمين مقدار بيشتري اشعه ماوراء بنفش دريافت مي كند و اين امر منجر به افزايش سرطانهاي پوست ، آب مرواريد چشم و اختلال در سيستم ايمني بدن انسانها مي شود . حفظ پوشش گياهي نقش بسيار مهمي را در جلوگيري از پاره شدن لايه ازن و نهايتاً نرسيدن اشعه زيان بار ماوراء بنفش خورشيد به زمين به عهده دارد.
آلودگي هوا :
عوامل آلوده كننده هوا يا منشاء طبيعي دارند يا ساخته دست انسانها هستند . گازهائي كه از دهانه كوههاي آتشفشاني خارج مي گردند و گرد و غباري كه در اثر وزش بادهاي شديد از مناطق كويري و بياباني بر مي خيزد زائيده دست طبيعت است . ولي انسان هم با توسعه صنعت در آلوده كردن هواي زندگي خود نقش مهمي داشته است حفظ پوشش گياهي در افزايش ميزان اكسيژن هوا ، جذب گاز كربنيك CO2 ، گازهاي سمي ، و گرد و غبار محيط نقش موثري دارد.
بهمن :
در مناطق كوهستاني به ويژه برف گير كه در فصل زمستان برف زيادي انباشته مي شود چنانچه پوشش گياهي غني وجود نداشته باشد . برفها بر روي شيبها لغزيده سبب ايجاد بهمن خواهد شد .
سر و صداي محيط :
از آثار نامطلوب صنعت ايجاد سر و صدا و آلودگي صوتي در مناطق مسكوني است كه در اثر تراكم جمعيت وسايط نقليه موتوري ، كارخانه ها ، و وسايل و ماشين آلات ساختماني و ساختمان سازي توليد مي شود حفظ پوشش گياهي و ايجاد فضاي سبز در داخل شهرها و اطراف مناطق صنعتي و فرودگاهها به ميزان قابل توجهي از سر و صدا و آلودگي صوتي محيط مي كاهد .
كلام آخر آنكه اگر مي خواهيم :
– از خطر سيل در امان باشيم .
– خشكسالي نداشته باشيم
– كشوري بياباني و كويري نباشيم
– از خطر تشعشعات ماوراي بنفش در امان باشيم
– كشوري داراي ميزان آلودگي هوا در سطح بالا نباشيم و …….
بايد از جنگلها و مراتع و پوشش گياهي به عنوان مظهر طبيعت و سرسبزي و بستر توسعه پايدار حفاظت و مراقبت نمائيم
