تغییرات جوی چه تاثیری بر صحت انسان‌ دارد؟

چگونگی وضعیت آب و هوا از جنبه‌های مختلف نه تنها بر طبیعت بلکه بر زندگی و صحت انسان‌ نیز تاثیرگذار است. هم‌چنان وضعیت آب و هوا بر رفتارهای انسان تاثیرگذار است. اغلب ما انسان‌ها به‌طور ناخودآگاه نسبت به پیش‌بینی وضع آب و هوا کنجکاو هستیم و با توجه به چگونگی وضعیت آب و هوا برنامه‌های روزانه خود را تنظیم می‌کنیم.
اما اگر تا به حال تنها به این موضوع اکتفا کرده‌ایم، باید توجه داشته باشیم که از این به بعد کنجکاوی بیشتری نسبت به چگونگی آب و هوا داشته باشیم؛ چرا که بررسی‌های انجام‌شده توسط محققان نشان داده است که چگونگی وضعیت آب و هوا می‌تواند نقش بسیار مهمی بر شکل‌گیری احساسات و عواطف ما داشته باشد. بدون شک اخلاق و رفتار ما و برنامه‌ریزی برای سفر، رویدادهای ورزشی، کشت محصولات کشاورزی تامین‌کننده مواد غذایی مورد نیاز و حتا توانایی در شنیدن صداهای اطراف‌مان تحت‌تاثیر شرایط جوی متغیر خواهد بود.

علاوه بر این، سیستم ایمنی بدن انسان نیز با افزایش یا کاهش دما، به‌شدت متاثر خواهد شد. می‌توان گفت شرایط جوی نیز یکی از متغیرهای محیطی است که می‌تواند نقش مهمی در سلامت جسمانی و روانی ما انسان‌ها داشته باشد. در این میان و براساس شواهد فزاینده، تغییر اقلیم تنها عامل راه‌اندازی موارد جدیدی از استرس، اضطراب و افسردگی به شمار نمی‌رود. محققان معتقدند احتمال دارد افرادی که از قبل به بیماری‌های روانی همچون شیزوفرنی و سایر مشکلات حاد روانی مبتلا بوده‌اند، بیشتر از همه از عواقب بلایای طبیعی و رویدادهای فوق‌العاده آب و هوایی آسیب ببینند.
با این حال برای این‌که بتوانیم متوجه تاثیر تغییرات آب و هوا بر خلق‌و‌خوی در رفتار انسان‌ها شویم، نیازی نیست که یک روان‌پزشک باشیم، چرا که تنها با نگاهی دقیق و نسبت به محیط اطراف خود می‌توانیم به راحتی شواهدی از آن را بیابیم. بسیاری از مردم نسبت به خطرات ناشی از افزایش دما و به‌ویژه تاثیر قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید در افزایش خطر احتمال ابتلا به سرطان پوست آگاه هستند، اما کم‌تر به تاثیر افزایش دما در افزایش تعداد مبتلایان به سکته مغزی و حملات قلبی توجه کرده‌اند. در روزهای بارانی، ناراحتی‌های ناشی از رماتیسم و تنگی نفس به مراتب افزایش پیدا می‌کند. هم‌چنین دوره‌های کوتاه‌مدت سرما، ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی در میان سالمندان را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. بنابراین می‌توان گفت وضعیت آب و هوا می‌تواند نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد.با این حال گرم شده جهان می‌تواند روند افزایشی امواج گرما را در پی داشته باشد.
امواج گرما نیز می‌تواند با عوامل دیگری از جمله آلاینده اوزون جز اصلی مه دود ترکیب شود. مطالعات بسیاری از پژوهشگران «نشان داده‌ که سطوح بالای آلودگی با افزایش مراجعین به شفاخانه ‌ها به واسطه مشکلات قلبی در ارتباط است. دمای بالا و اوزون می‌تواند به بدتر شدن سلامت قلب منجر شود. هم‌چنین، این دو عامل می‌تواند بر عملکرد سیستم عصبی خودکار بدن تاثیرگذار باشند.
سیستم عصبی خودکار بخشی از سیستم عصبی مرکزی است که به تطابق بدن با محیط اطراف کمک می‌کند. تنظیم عملکردهای بدن مانند فعالیت‌های الکتریکی قلب و جریان هوا به داخل شش‌ها بر عهده سیستم عصبی خودکار است. از این‌رو، دمای بالا می‌تواند حساسیت بدن نسبت به سموم مانند اوزون را افزایش دهد.تغییر اقلیم زمین بر کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم نیز تاثیر می‌گذارد.بیماری‌های تنفسی با حضور آلاینده‌های هوا به‌خصوص اوزون لایه‌های پایین جو شدیدتر می‌شوند.اوزون لایه‌های نزدیک سطح به بافت‌های ریه آسیب می‌زند و برای افرادی که بیماری آسم یا دیگر بیماری‌های مزمن ریوی دارند، بسیار مضر است. آفتاب و دمای زیاد هوا به همراه آلاینده‌های دیگر مانند اکسید نیتروژن موجب افزایش میزان اوزون لایه‌های پایین می‌شود. گرمایش زمین میزان این آلاینده را افزایش می‌دهد.
هم‌چنین طی تحقیقات صورت گرفته توسط دانشمندان ثابت شده است که آلرژی‌ها در کشورهای توسعه‌یافته روبه افزایش بوده که بخشی از آن می‌تواند به واسطه افزایش سطوح دی اکسید کاربن و دماهای بالاتر باشد. بنابر نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، گیاهان زودتر از زمان همیشگی در سال گل داده و مجموع گرده تولیدی نیز روبه افزایش است. مطالعات جدید نشان داده است زمانی‌که گرده‌افشانی افزایش یافته است جمعیت حساس به آلرژی نیز افزایش پیدا کرده است. در شرایطی که آلرژی منشای ژنتیکی دارد، اما فصل طولانی‌تر گردافشانی و حجم بیشتر گرده‌ها می‌توانند موجب تشدید علایم آلرژی شوند.
با این وجود گرم شدن جهان می‌تواند رویدادهای آب و هوایی شدیدتری مانند امواج گرما، سیلاب‌ها و طوفان‌ها را در پی داشته باشد. پس بدون شک این رویدادها می‌توانند آمار مرگ‌ومیر را بالا ببرند. گرما و خشک‌سالی در میان مرگبارترین بلایای طبیعی قرار دارند. با اوج گرفتن چالش‌های مربوط به پدیده تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی و وقوع حوادث طبیعی ویرانگر و بسیار شاخص که دست بر قضا در طول چند سال اخیر به‌طور متناوب روی داده و بالطبع آثار و پیامدهای سوء آن هنوز برجای مانده است.
افزایش دما و بارش باران که ناشی از تغییرات آب و هوایی هستند می‌توانند شرایط لازم برای گسترش بیماری‌ها را فراهم کنند. بر همین اساس، برخی بیماری‌های انتقالی، بیماری‌هایی که ارگانیزم میزبان مانند یک حشره آن را حمل کرده و انتقال می‌دهد، تحت تاثیر تغییرات آب و هوا و دماهای بالاتر قرار می‌گیرند. افزایش دما به سود این حشرات بوده و آن‌ها به راحتی می‌توانند بیماری‌هایی از قبیل مالاریا را به تمام مناطق انتقال دهند.
تغییر اقلیم، بیماری‌های مسری و عفونی را، به‌خصوص آن دسته که در مناطق گرمسیری بیشتر شایع هستند یا به‌وسیله پشه و حشرات منتقل می‌شوند، گسترش می‌دهد. چنین بیماری‌هایی شامل مالاریا، تب استخوان‌شکن، تب زرد و ورم عفونی مغز می‌شود. مالاریا، یکی از بیماری‌هایی است که در مناطق استوایی شایع است.
بررسی تاریخ زندگی انسان‌ها نشان داده است که از گذشته‌های دور بین وضعیت آب و هوایی و شیوع بعضی از بیماری‌های خاص در سطح جامعه ارتباط خاص وجود دارد.در طی چند سال اخیر و طی مطالعاتی که صورت گرفته اثرات منفی گرمایش جهانی واضح گردیده است. همان‌طوری که در مطالب بالا ذکر شد، به غیر از شیوع بیماری‌های خاص، تاثیرات بر رفتار و روان انسان‌ها پیامدهای دیگری نیز دارد که هر کدام این پیامدها ارتباطی مستقیم با انسان‌ها دارد.

از جمله این پیامدها می‌توان به چند نمونه اشاره کرد:

افزایش میانگین درجه حرارت: طی سال‌های ۳۹-۲۰۱۰ م. روند افزایش درجه حرارت مشخص و تایید شده است.
کاهش میزان بارش: با کاهش بارش، وسعت پهنه‌های خشک افزوده می‌شود و طوفان‌های گردوخاک (شن و خاک) و حتا طوفان‌های نمک افزایش یافته و دامنه‌های آن‌ها حتا به مناطق شهری و مراکز مسکونی پرجمعیت نیز گسترش می‌یابد و باعث آلودگی هوا و کاهش دید شهری می‌شود و در نتیجه سلامت و بهداشت انسان به خطر می‌افتد.
افزایش بارش‌های سنگین: در اثر تغییرات اقلیمی میزان وقوع بارش‌های سنگین و تبدیل شدن بارش‌های برفی به بارش‌های بارانی موجب بروز سیل‌های سنگین و تخریب اراضی و فرسایش شدید و خسارات انسانی و مالی می‌شود. دفعات بارش کاهش ولی شدت آن‌ها افزایش می‌یابد که مهم‌ترین دلیل تخریب و فرسایش زمین محسوب می‌شود.
افزایش پدیده‌های حد اقلیمی: مهم‌ترین مشخصه‌های اقلیم آینده، ایجاد طوفان‌ها، تگرگ، سرما و گرما شدید خارج از فصل، دوره‌های گرم و سرد خارج از فصل و سیلاب و خشک‌سالی می‌باشد.
جابه‌جایی و تغییر بارش: رژیم بارش مناطق شمال‌شرقی کشور به سمت انتهای فصل بارش جابه‌جا می‌شود. بارش‌های خزانی با تاخیرآغاز شده و میزان بارش کاهش می‌یابد، ولی بر عکس این موضوع، بارش‌های فصلی سرد و اوایل بهار جابه‌جا می‌شوند. هم‌چنین براساس پیش‌بینی‌ها، در بعضی مناطق بارش‌های تابستانی افزایش می‌یابد.
با این وجود با در نظر گرفتن تمام این نکات و پیامدهای تغییر اقلیم همه انسان‌هایی که در کره زمین زندگی می‌کنند مسوول هستند. در این‌جا مسوولیت دولتمردان و نهادهای فعال محیط‌زیستی بیشتر است. از این‌رو باید همه برای جلوگیری از عواقب خطرناک تغییر اقلیم آمادگی داشته باشیم.