نقش انسان در سازگاری با تغییر اقلیم

با پیشرفت علم و تکنولوژی در سالهای اخیر پیش بینیهای هواشناسی دقیقتر شده است به طوریکه بعد از هر بار صدور اخطاریه هواشناسی باید انتظار پدیده جوی مورد پیش بینی را داشت و به دنبال آن برای مقابله با خطرات احتمالی ناشی از تعییرات جوی تدابیر لازم پیش بینی شود، اما در بهار امسال با وجود اینکه هواشناسی اخطارهای لازم را درباره تغییرات جوی و بارندگیها صادر کرده بود، بازهم شاهد خسارات ناشی از پدیدههای جوی بودیم طبق گفتههای متخصصان اقلیم شناسی باید آمادگی لازم برای مقابله با پیامدهای ناشی از پدیده تغییر اقلیم و سازگاری با آن وجود داشته باشد.با توجه به اینکه تغییرات اقلیم سبب تغییر الگوی بارش میشود و آستانههای حدی بارش تغییر میکند بنابراین علاوه بر اینکه ممکن است در یک بازه زمانی بارشها نسبت به دوره آماری کاهش محسوسی پیدا کند، اما از طرفی باید انتظار بارشهای شدید و رگباری را نیز داشته باشیم که دلیل آن این است که هوای گرم قابلیت نگهداری مقدار بسیار زیادی از آب را دارد همچنین افزایش نرخ تبخیر، احتمال وقوع طوفانها و سایر رخدادهای اقلیمی شدید و غیرمترقبه را افزایش میدهد. از این رو با توجه به این انتظارات و شرایط باید آمادگی لازم برای چنین بارشهایی وجود داشته باشد که به عنوان مثال مسیلهای مشخص هدایت سیل لایروبی لازم شود و اگر نیاز به ساخت مسیلهای جدید یا تعریض این مسیلها با توجه به دوره بازگشت سیلابها وجود دارد، اقدامات لازم اجرا شود.
کشاورزی مدرن راهی برای سازگاری با تغییر اقلیم
اگرچه نمیتوان از بروز پدیده تغییر اقلیم جلوگیری کرد، اما انسانها به نوبه خود میتوانند اثرات ناشی از تغییر اقلیم را کاهش دهند. با افزایش جمعیت نیاز به محصولات کشاورزی و مواد غذایی بیشتر میشود. کشت محصولات کشاورزی علاوه بر صدمه به خاک مصرف آب را نیز به دنبال دارد از سویی دیگر با پدیده گرمایش کره زمین و کمبود بارندگی، تامین محصولات کشاورزی یکی از چالشهای پیش رو است. در خراسان رضوی که با اقلیم خشک و بارندگیهای کم و نامنظم رو به رو هستیم، این موضوع اهمیت خاصی دارد.
برای مقابله با تغییر اقلیم کشاورزی در استان و کشور ما باید به سمت و سوی کشاورزی مدرن تغییر کند. یکی از موانع در این زمینه، نظام خرده مالکی است و به طور مثال تشکیل تعاونیهای کشاورزی در تجمیع زمینها میتواند موثر باشد. با توجه به غلبه اقلیم نیمه خشک و خشک در استان و کشور ما، الگوی کشت باید متناسب با این اقلیم تغییر کند. یکی از مشکلات در کشاورزی سنتی، فرسودگی تجهیزات کشاورزی است که باعث افزایش مصرف سوخت و آلودگی محیط زیست میشود که در واقع آلودگی محیط زیست، پدیده تغییر اقلیم را تسریع میکند. به طور کلی هر گونه اقدامی که به کاهش مصرف انرژی کمک کند منجر به حفظ محیط زیست میشود و حفظ محیط زیست تغییر اقلیم را به تاخیر میاندازد.
پیش به سوی الگوی غذایی مناسب
انسانها با تغییر در الگوی مصرف مواد غذایی نیز میتوانند با تغییر اقلیم سازگار باشند به طوری که گذشتگان ما با الگوی غذایی مناسب و استفاده کمتر از برنج و محصولات دامی در حفظ محیط زیست نقش مهمی داشتند. کشت محصول برنج و دامپروری متان زیادی تولید میکند و متان یکی از گازهایی است که به گرم شدن کره زمین و تغییر اقلیم کمک میکند بنابراین تغییر الگوی غذایی میتواند پدیده تغییر اقلیم را به تاخیر بیندازد.
تغییر اقلیم پدیدهای بدون مرز
نقش رسانهها در این زمینه در چند بخش تعریف میشود. بخش اول به آموزش کشاورزان برمی گردد. در کشور ما کشاورزی سنتی، غلبه دارد و این نوع از کشاورزی به محیط زیست لطمه وارد میکند. رسانهها میتوانند با هدایت کشاورزان به الگوهای کشت مناسب و متناسب با اقلیم نقش موثری داشته باشند. به طور مثال در استان ما که اقلیمی خشک دارد کشاورزی باید به سمت کشت محصولاتی برود که نیاز به آبیاری کمتری داشته باشد.
بخش دیگری از رسالت رسانه به آموزشهای عمومی و شهروندی مربوط است. رسانهها میتوانند با تشویق مخاطبان خود به رفتارهای سازگار با محیط زیست از جمله استفاده از انرژیهای پاک، صرفه جویی در مصرف انرژی، تغییر الگوی غذایی و مواردی از این دست در مبارزه با پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم بسیار موثر باشند نظامهای آموزشی و سازمانهای مردم نهاد نیز میتوانند در این زمینه نقش اصلی و تکمیل کننده داشته باشند.
دست در دست هم برای سازگاری با اقلیم
شاید وقتی در سال ۱۸۲۰ میلادی نخستین صنایع در انگلستان و آمریکا همزمان با انقلاب صنعتی کار خود را آغاز کردند، هیچگاه به ذهن بشر خطور نمیکرد که عاقبت انقلاب صنعتی بلای جان انسان شود. انقلاب صنعتی برای رفاه بشر آغاز شده بود، اما تامین این رفاه به قیمت صدمه به محیط زیست و آسیب به اقلیم، ختم شد. امروز در قرن بیست و یکم نمیتوان مسیر اشتباه پیموده شده در دو قرن را جبران کرد، اما میتوان با تغییر اقلیم به عنوان یکی از پیامدهای ناشی از این مسیر اشتباه، سازگار شد.سازگاری با تغییر اقلیم را نمیتوان به رسانه یا نهاد خاصی محدود دانست این یک وظیفه همگانی است.