«ترسالی و خشکسالی‌ها همواره به صورت نوسانی رفتار می‌کنند و وقتی این ترسالی و خشکسالی‌ها مثلا برای چندین سال تداوم می‌یابند نظیر خشکسالی ۱۰ ساله کشور از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ می توان از دوره خشکسالی یا ترسالی صحبت کرد.»
سیل‌های خسارت‌بار پارسال و باران‌های شدید بهاری امسال بسیاری از کارشناسان و مسئولان را نسبت به پایان روزهای خشکسالی و ورود به دوره ترسالی امیدوار کرده است، اما برخی محققان بر این باور هستند که نباید به اتفاقات دو سال اخیر چندان امیدوار بود.
فروردین سال گذشته و آنچه بارش‌های سیل‌آسایی که تقریبا در سرتاسر ایران بارید، شروع ماجرای امیدواری به تمام شدن دوره ۱۰ ساله خشکسالی در ایران بود و حجم بارندگی‌های چند ماه اخیر بسیاری را نسبت به این رویا امیدوار کرده است، تا جایی که اخیرا افراد مختلفی، بارها این جمله را تکرار کردند؛ «دوره خشکسالی در کشور تمام شده است و وارد ترسالی شده‌ایم.»
منظور ما از کلمات خشکسالی و ترسالی چیست؟
اقلیم دارای نوسانات طبیعی نسبت به میانگین درازمدت است، ترسالی به آنومالی مثبت بارندگی نسبت به میانگین درازمدت بارندگی در یک منطقه اطلاق می‌شود. یعنی اگر مجموع بارندگی سالانه در یک منطقه بالاتر از میانگین درازمدت باشد، می‌گوییم آن سال تر است. خشکسالی نقطه مقابل ترسالی است. تداوم ترسالی و خشکسالی برای چندین سال دوره ترسالی و خشکسالی را تشکیل می‌دهند.
ناسا در مطالعه ای پیشبینی کرد ایران وارد دوره ۳۰ ساله خشکسالی می شود، مطالعات این چنینی دیگری هم منتشر شد، چقدر این حرف‌ها صحت دارد؟
این اظهار نظرها علمی نیستند. پیشبینی خشکسالی چند دهه‌ای توسط ناسا صحت نداشت و برخی کارشناسان و اساتید دانشگاه در این مورد هشدار دادند. بر اساس دانش موجود، هیچ پدیده اقلیمی در چند دهه آینده قابل پیشبینی نیست. با نظر گرفتن خطاهای مکرر پیش‌بینی‌های هواشناسی حتی برای چند روز آتی، می‌توان به بی‌پایه بودن این اظهار نظرها برای خشکسالی یا ترسالی های چند دهه آینده پی برد. پیش‌نمایی کاهش یا افزایش تدریجی بارندگی یا دما در یک دوره درازمدت، مثلا برای چند دهه آینده، تحت یک سری سناریوی خاص امکانپذیر است که مقوله‌ای کاملا متفاوت است.
در دو سال اخیر باران‌هایی آمده که بسیاری می گویند، برخلاف پیش‌بینی‌هاست و آن را دلیلی برای ورود به دوره ترسالی می‌دانند. واقعا وارد دوره ترسالی شده‌ایم؟
اصلا پیش‌بینی‌ای وجود نداشته که حالا خلافش ثابت شود. نه می‌توانستیم طول دوره خشکسالی را پیشبینی کنیم و نه می‌توانیم طول ترسالی کنونی را پیشبینی کنیم. برای مطالعاتی اقلیمی داده‌های بلندمدت مورد نیاز است. وقوع دو سال تر متوالی نمی‌تواند لزوما حاکی از ورود به دوره ترسالی باشد. ترسالی و خشکسالی حاصل از نوسانات اقلیمی است. بنابراین، ترسالی‌های اخیر می‌تواند دو یا چند سال به طول بکشد و در سال های آتی شاهد خشکسالی مجدد باشیم. این نوسانات بسیار طبیعی است.
پس اصلا چه زمانی می توانیم بگوییم کشوری وارد دوره ترسالی شده است؟
برای قضاوت در این مورد ما به داده‌های دراز مدت اقلیمی نیاز داریم. ترسالی و خشکسالی‌ها همواره به صورت نوسانی رفتار می‌کنند و وقتی این ترسالی و خشکسالی‌ها مثلا برای چندین سال تداوم می‌یابند نظیر خشکسالی ۱۰ ساله کشور از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ می توان از دوره خشکسالی یا ترسالی صحبت کرد.
این تصور کاملا غلطی است که پس از یک دوره ده ساله خشکسالی در کشور باید حتما یک دوره ده ساله ترسالی را داشته باشیم، زیرا نوسانات اقلیمی تحت تاثیر عوامل مختلف بوده و دارای دوره منظم نیست. کسی نمی‌داند وضعیت چند سال آینده چگونه است. چند سال که بگذرد می‌توانیم بفهیم دوره ترسالی داشته‌ایم یا خیر.
سناریوهای اقلیمی درباره آینده بارندگی ها در ایران چه پیش‌نمایی می‌کنند؟
تحت سناریوهای تغییراقلیم بارندگی سالانه در شمال و غرب خارومیانه کاهش می‌یابد. میزان کاهش بارندگی سالانه در سواحل شرقی دریای مدیترانه به بیش از ۲۰ درصد می‌رسد. این کاهش بارندگی را می‌توان به کاهش تعداد روزهای بارانی به خصوص در فصول تابستان و پاییز مرتبط دانست. تحت سناریوها و بر اساس مدل‌های موجود، احتمالا تعداد روزهای بارانی تقریباً در تمامی گستره خاورمیانه کاهش می‌باید و اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای با روند کنونی تا پایان قرن ۲۱ ادامه یابد، تعداد روزهای بارانی حدود ۱۰ روز در سال در ایران و تا ۳۰ روز در سال در غرب ترکیه کاهش می‌یابد.
