همه چی درباره معبد تاریخی اسپاخو !

معبد سنگی اسپاخو که گاه کلیسا و گاه آتشکده نامیده می شود در کیلومتر ۱۱۵ محور بجنورد به جنگل گلستان و در ۶۵ کیلومتری غرب شهر آشخانه؛ مرکز شهرستان مانه وسملقان بر روی تپه ای مرتفع در دامنه جنگل های سوزی برگ ارس و در قسمت جنوبي روستای اسپاخو واقع شده است.

معماری این بنا از ترکیب گنبد و ایوان الگو گرفته است، ترکیبی که سابقه کهنی در معماری بناهای دوران تاریخی و اسلامی دارد، البته در نظریه ای دیگر معماری این بنا الگو گرفته از پای فیل مشهور به پافیلی است که از پابرجا ترین نوع معماری محسوب می شود.

طرح این بنا ترکیبی از یک ایوان با پلان چهار گوش، تالار و یک اتاق چهار گوش در قسمت شرقی است که ایوان آن به وسیله دهلیز به اتاق قسمت شرق ایوان مرتبط است، پوشش سقف اتاق به صورت گنبدی از نوع پوشش های نیمکره ای و قابل مقایسه با گنبد چهار طاق های ساسانی است. معبد اسپاخو در حقیقت پابرجاترین اثر باستانی سده های قبل از اسلام در خراسان پهناور دیروز و استانهای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی امروز است که از نظر تاریخی اهمیت ویژه ای دارد.

با وجود اینکه معبد اسپاخو را به عنوان کلیسا نیز می نامند اما وجود آتشدان و حفره هایی در سقف برای خروج دود و… این احتمال را که این معبد توسط زرتشتیان ساخته شده باشد را قوی تر می کند

از آنجا که این معبد دارای آتشدان و حفره هایی در سقف برای خروج دود  است احتمال اینکه این معبد توسط زرتشتیان ساخته شده باشد را بیشتر می کند. همچنین در اطراف این بنا قبرستانی وجود دارد که وضع دفن و مقبره سازی با نحوه تدفین مسمانان متفاوت است وقبرهابه صورت خانوادگی درکنار یکدیگر قرار گرفته اند و این ها گواه این هست که اقوام خاصی از زرتشتیان در این مناطق میزیستند و این بنا مربوط به آن ها است.

ویژگی های آتشکده اسپاخو

تعدادی مربع کوچک به صورت حفره‌های طاق مانند در دیوارهای شمالی و جنوبی آتشکده اسپاخو قرار دارند. در بالای این مربع‌ها چوب‌هایی از جنس درختان ارس تعبیه شدند. تعداد این طاقچه‌های کوچک ۹ عدد است که ابعاد ۳۰ در ۴۰ سانتی دارند.

در ساخت بنای زیبای معبد اسپاخو از مصالح مختلفی استفاده شده است. سنگ یکی از مهم‌ترین این مصالح است که در نمای خارجی معبد کاملا بارز است. ویژگی که این سنگ‌ها دارند، نتراشیده بودن آن‌ها است و حالتی سخت و خشن دارند. ملات ساروج نیز همچون بیشتر بناهای تاریخی در معبد به کار رفته است تا مصالخ سخت‌تر را به خوبی نگه‌دارد. تیرک‌های چوبی درختان ارس نیز به عنوان یه عنصر همراه دیگر مصالح در ساخت آتشکده اسپاخو به کار رفته است.

دسترسی به معبد اسپاخو

آتشکده اسپاخو بین دو استان خراسان شمالی و استان گلستان قرار دارد. این معبد با محور واصلی بجنورد به جنگی‌های گلستان ۱۱۵ کیلومتر فاصله دارد. این معبد از شهر آشخانه که در شهرستان مانه و سملقان می‌باشد نیز ۶۵ کیلومتر فاصله دارد. برای رفتن به معبد ابتدا باید به سمت دامنه‌های جنگل‌های سوزنی برگ ارس بروید تا به روستای اسپاخو برسید. آتشکده اسپاخو در بخش جنوبی روستای اسپاخو بر روی یک تپه بلند نمایان است. بازدید از این معبد نزدیک یک ساعت و یا کمتر زمان می‌برد.