مخاطرات نوسان تراز آب چیست ؟
تراز آب حوضه های آبی عامل مهمي در روند فعاليتهای طبيعي آنها به شمار مي آيد. حجم و سطح آب حوضه و شكل سواحل تابعي از تراز آب حوضه است. تراز آب حوضه های آبي در طول زمان و در گسترهی آنها تغيير مي كند. تغيير بلند مدت تراز آب حوضه های اقيانوسی و دریاهای متصل به آنها به آرامي صورت ميگيرد و عمدتاً به دليل تغيير اقليم و فرايندهاي زمين شناختی مي تواند حادث شود. نوسان تراز آب حوضه های آبي بسته در زمان كوتاهتر بروز مي يابد و علاوه بر عوامل ياد شده، عوامل انساني نيز به سرعت اثر خود را نشان مي دهند.
نوسان کوتاه مدت تراز آب:
به بالا رفتن و پایین رفتن موقتی تراز سطح آب دریاچهها، دریاها و اقیانوسها نوسان کوتاه مدت تراز آب گفته میشود. در بسیاری موارد نوسان کوتاه مدت تراز آب، همان عملکرد موج بر سطح آب است. خیزاب، جزر و مد و سونامی از پدیدههای رایج در نوسان کوتاه مدت تراز آب هستند. این نوع نوسان کوتاه مدت تراز آب عملاً حرکت آب از نقطهای به نقطهی دیگر است.اگر دمای آب تغییر کند، حجم آب نیز تغییر میکند. بنابراین تراز آب در تابستانها افزایش و در زمستانها کاهش مییابد. در این حالت عملاً هیچ آبی به محیط اضافه نمیشود و حرکت آب از نقطهای به نقطهای دیگر نیز انجام نمیشود، تنها حجم آب بر اثر دما تغییر میکند.نوعی دیگر از نوسان کوتاه مدت تراز آب که عمدتاً در دریاچهها رخ میدهد، مربوط به طغیان بهاری رودخانهها است. معمولا در هنگام طغیان بهاری رودخانهها که حجم زیادی آب بهدلیل ذوب برفها در حوضهی آبریز جاری شده و وارد دریاچه میشود. در این حالت تراز آب به طور موقت بالا میآید و در اواخر پائیز و اوایل زمستان تراز آب کاهش مییابد.نوسان کوتاه مدت تراز آب به معنی تغییرات سطح آب، با دورهی کمتر از یک سال است. تغییرات ممکن است چند ساعت، چند روز یا چند ماه طول بکشد و دوباره سطح آب به نقطهی اول برگردد.
نوسان بلند مدت تراز آب:
به تغییرات تراز سطح آب دریاها، اقیانوسها و دریاچهها که در یک دورهی یک ساله و بیشتر روی دهد، نوسان بلند مدت تراز سطح آب میگویند. در اقیانوسها و دریاها و خلیجهای متصل به آنها دو دلیل عمده برای تغییرات بلند مدت سطح آب وجود دارد. یکی تغییر اقلیم و دیگری تغییرات زمین ساختی است. تغییرات زمین ساختی در زمان زمینشناسی روی میدهد، اما تغییرات اقلیم در زمان کوتاهتری اتفاق میافتد.اثر تغییر اقلیم بر تراز سطح آب اقیانوسها و دریاها به دو ساز و کار تغییر دمای آب و ذوب یخهای قطبی که هر دو وابسته به تغییر دمای هوای کرهی زمین هستند، انجام میشود. گرمایش یا سرمایش جهانی، یعنی افزایش و کاهش دمای هوای زمین سبب افزایش یا کاهش دمای آب دریاها و اقیانوسها میشود. اکنون موضوعی که مطرح است، گرمایش جهانی هوای کره زمین است. اگر دمای آب اقیانوسها و دریاها تنها یک درجه افزایش یابد، تراز آب سطح آب اقیانوسها و دریاها حدود هشتاد سانتیمتر بالا خواهد آمد.یعنی افزایش دمای آب باعث افزایش حجم آب میشود و به تبع آن تراز سطح آب بالا میآید. اثر افزایش تراز آب در سواحل کم شیب بیشتر محسوس است. اما گرمایش یا سرمایش جهانی به صورتی دیگر نیز بر تراز سطح آب دریاها و اقیانوسها اثر میگذارد. در حالت کاهش دمای هوا، بارندگی که در قطبها و نزدیک آنها و در ارتفاعات زیاد روی میدهد و به شکل برف و یخ باقی میماند، دوباره با اقیانوسها، دریاها و دریاچهها بر نمیگردد.
بنابراین از میزان آب موجود در دریاها و اقیانوس کاسته میشود و به تدریج تراز سطح آب اقیانوسها و دریاها کاهش مییابد. پدیدهای که حدود هیجده هزار سال پیش روی داد و در اوج عصر یخبندان، تراز سطح آب اقیانوسها و دریاها حدود ۱۳۰ متر از وضعیت فعلی پایینتر بود. اما گرمایش جهانی کم کم باعث ذوب یخهای قطبی و یخچالهای نوک کوهها میشود.ذوب شدن یخهای قطبی، بهویژه قطب جنوب و گروئنلند، باعث ورود حجم زیادی آب به اقیانوسها و دریاها میشود که میتواند باعث افزایش تراز سطح آب دریاها و اقیانوسها شود. اما ذوب شدن یخهای قطبی با میزان فعلی، سبب افزایش تدریجی تراز سطح آب اقیانوس ها و دریاها میشود و اثرات شدید آن در سدههای آینده بروز خواهد کرد. میزان افزایش تراز سطح آب دریاها و اقیانوسها در شرایط کنونی حدود سه میلیمتر در سال است.نوسان بلندمدت تراز سطح آب دریاچهها عمدتاً وابسته به عوامل منطقهای و محلی است. تغییر در میزان بارندگی و تبخیر و همچنین مصرف آب در فعالیتهای انسانی دلیل اصلی تغییر سطح آب دریاچهها به شمار میآید. نمونهی بارز آن تغییر سطح آب دریای خزر است.
