اثرات تغییر اقلیم بر تنوع زیستی

تنوع زیستی چیست؟
تنوع زیستی یعنی گوناگونی حیات بروی زمین، یعنی تمام جانداران، گونه ها، جمعیت ها، تفاوت های ژنی بین آنها و زیست بوم ها و اجتماعات پیچیده آن ها.تنوع زیستی به این مطلب نیز اشاره دارد که ژن ها، گونه ها و زیست بوم ها از یک طرف وابسته به هم و از طرف دیگر در تعامل با محیط زیست هستند.تنوع زیستی، اصطلاحا به انواع بی شماری از موجودات زنده اشاره دارد.ما بیشتر بر روی حفاظت از مهره داران بزرگ مثل ، پاندا، کوالا و ببر متمرکزمی شویم، در حالیکه تنوع زیستی همه گروه های رده بندی شده جانداران را شامل می شود. ما موجودات مهمی مانند: باکتری ها، قارچ ها، بی مهرگانی که تجزیه کننده مود آلی هستند، فیتوپالنکتون های که تولید کننده انرژی اقیانوس ها هستند را نادیده می گیریم. تنوع زیستی شبکه ای از همه موجودات زنده، اعمم از گیاهی و جانوری است و نژادهای انسانی، جانوران، قارچ ها و سایر موجودات تک سلولی را در بر می گیرد. در مورد تعداد گونه های موجود روی کره زمین نمی توان آمار دقیقی ارائه داد، اما این مجموعه را دانشمندان بیش از دو میلیون برآورد کرده اند.

اهمیت تنوع زیستی
دلیل اهمیت تنوع زیستی را از منظر اینکه چه منافعی برای انسان دارد، بررسی می کنیم. اهمیت تنوع زیستی از ان جهت است که آن را به عنوان منبع کالا، خدمات اکولوژیکی، زیباشناختی و معنوی در نظر می گیریم. حفظ تنوع زیستی نقش مهمی در رفع نیازهای ضروری انسان دارد مثل تامین آب های دائمی و تمیز، پیشگیری از وقوع سیل و طوفان و ایجاد اقلیم پایداردارد. همچنین تهیه ترکیبات طبیعی برای داروهای جدید و همین طور تنوع ژنتیکی در خویشاوندان وحشی گیاهان و حیوانات اهلی شده، یک منبع پتانسیل برای اصالح آن ها و حفاظت در برابر آفات و بیماری هاست. از فواید تنوع زیستی آنچه ملموس تر و دارای اهمیت زیادی است ولی کمتر مورد توجه قرار می گیرد مساله زیباشناختی و روانشناسی آن است. نابودی تنوع زیستی خطرناك و پیامدهای آن سریع است:کاهش فرصت ها برای کسب درآمد، سلامت، آموزش و زندگی بهتر،کاهش ماهی ها در دریا یعنی غذای کمتر برای بقا، کمبود آب تمیز، کمبود منابع جنگل مانند غذا و گیاهان دارویی و در طوالنی مدت، درآمد کمتر برای جوامعی که خود جزو فقیرترین کشورهای جهان هستند.

اثر تغییر اقلیم بر تنوع زیستی

یکی از مسائلی که ذهن دانشمندان امروزی را به خود مشغول کرده، پدیده ای به نام ” گرم شدن جهانی” یا همان warming Global است و هر روز که می گذرد، نگرانی پژوهشگران درباره عوارض این پدیده بیشتر می شود.گرچه همانند دیگر مسائل علمی عده ای ساز مخالف می زنند، اما باید گفت که پژوهش های جدید، وجود تفاوت های اساسی بین گرم شدن جهانی امروزی و تغییرات آب و هوایی در دوران گذشته را نشان می دهد. محققان مخالف معتقدند که هیچ جایی برای نگرانی از این موضوع وجود ندارد. زیرا در گذشته های بسیار دور نیز زمین گرم شده است، ولی گونه های جانوری همواره توانستند خود را به نوعی با شرایط جدید وفق دهند و منقرض نشوند.
تمامی گونه های جانوری نیاز به زیستگاه های طبیعی خود دارند و نیز هر یک از آنها در شرایط آب و هوایی مخصوص به خود، قادر به زندگی هستند. وقتی در گذشته آب و هوا تغییر کرد، سبب شد جمعیت گونه ها بر اثر مرگ ومیر در زیستگاه طبیعی آن ها بسیار کاهش یابد. اما در عوض این گونه ها برای خود زیستگاه جدیدی یافتندو در این مکان ها تعداد آنها بار دیگر افزایش یافته این پروسه مهاجرت برای زنده ماندن گونه ها در شرایط آب و هوایی ناپایدار دوران آخرین عصر یخبندان، بسیار ضروری بوده و توانسته است کمک بسیار مفیدی در بقاء گونه ها باشد. اما در حال حاضر به علت  اوضاع خاصی که انسان در طبیعت به وجود آورده است و نیز به دلیل جدا شدن قاره ها از یکدیگر، هرگز چنین مهاجرت وسیعی نمی تواند از انقراض گونه ها در مقیاس بزرگ جلوگیری کند امروزه فعالیت های انسانی،اکوسیستم های بزرگ قدیمی را به قطعات کوچک تقسیم کرده است، در نتیجه دیگر گونه های مختلف جانوری که در اثر تغییرات آب و هوایی در خطر انقراض قرار دارند، نمی توانند به راحتی به مناطق قابل سکونت مهاجرت کنند.
با وجود این، گونه های از حیوانات که توانایی تحریک بیشتری دارند مثل پروانه ها و پرندگان شانس بیشتری برای بقا در شرایط متغییر آب و هوایی دارند و راحت تر از گونه های دیگر می توانند به زیستگاه جدید مهاجرت کنند. برعکس گونه های از قبیل خزندگان و دو زیستان، در بیشترین خطر انقراض قرار دارند. این یافته ها بر پایه تحقیقاتی که روی جمعیت خزندگان منطقه مدیترانه در اواخر عصر یخبندان صورت گرفته استوار است جنگل ها به کندی با تغییر شرایط سازگار می شوند. پژوهش ها، تجربه ها و الگوها نشان می دهند که افزایش مستمر تنها یک درجه سانتیگراد در دمای متوسط جهانی بر آمیختگی و کارکرد جنگلها تاثیرگذاراست. آمیزش گونه ها در جنگل های موجود همراه با پدید آمدن ترکیب های گونه ای جدید و در نتیجه ایجاد اکوسیستم های جدید از اثر های تغییر آب و هوا است از دیگر عواقب افزایش دمای جهان، می توان افزایش آفت ها، عوامل بیماری زا و آتش سوزی در جنگل ها برشمرد، زیرا در عرض های جغرافیایی بالاتر انتظار گرم شدن، بیش از منطق استوایی است و جنگل های شمالی بیش از جنگل های استوایی و حاره ای تاثیر می پذیرند.در اثر تغییر آب و هوا ممکن است بیابان ها و اکوسیستم های خشک و نیمه خشک گسترش یابند. با وجود بعضی استثناها پیش بینی می شود که دمای بیابان ها بیشتر شود و دمای بیشتر ممکن است موجودات زنده ای را که هم اکنون در بالاترین حد تحمل گرمایی خود قرار دارند، مورد تهدید قرار دهد.همچنین در اثر تغییر آب و هوا ممکن است فصل رویش در مراتع تغییر کند. غذای حدود ۳۲ %از حیوانات اهلی دنیا از علفزارها تامین می شود و همچنین گونه های وحشی از آن تغذیه می کنند.

تغییر دما و بارش ممکن است مرز بین علفزارها، بوته زارها، جنگل ها و دیگر اکوسیستم ها را تغییر دهدگرم شدن دما باعث ذوب شدن یخچال ها و منطق پوشیده از برف می شود که این امر باعث مهجرت گونه ها به سمت ارتفاعات میشود، که این محدودیت مکانی ممکن است باعث انقراض آنها شود.مشاهدات نشان می دهد که برخی از گونه های گیاهی در کوههای آلپ در هر دهه سه تا چهار متر به سمت بالا حرکت کرده اند و برخی گونه های که در ارتفاعات بوده اند هم اکنون ناپدید شدند.سطح تالاب های غیره جزرمدی نیز در اثر تغییرات آب و هوایی کاهش خواهد یافت. آب های آزاد و نواحی سیل خیز، پناگاه و جایگاه امنی برای زاد و ولد بسیاری از گونه ها فراهم می کنند. این نواحی همچنین به بهبود کیفیت آب، کنترل سیل و خشک سالی نیز کمک می کنند. پژوهش ها در بسیاری از کشورها نشان می دهد که آب و هوای گرم تر باعث کاهش سطح تالاب ها از راه افزایش تبخیر می شود.

در کشورهای مختلف در سراسر دنیا اقدامات تازه ای برای افزایش توسعه پایدار و حفظ تنوع زیستی صورت می گیرد که عبارتند از:

۱ .اقتصاد سبز ابتکاری است که گذار به اقتصادی کم-کربن و پایدار را سرعت می بخشد .اقتصادی که می تواند
پاسخگوی چالش های متعددیباشد و فرصت های گوناگونی برای قرن بیست ویکم فراهم کند.

۲ .تلاش برای افزایش تعداد، وسعت و اتصال مناطق حفاظت شده هم در خشکی و هم در دریا.

۳ .توجه هرچه بیشتر بر اجرای قراردادهای زیست محیطی چندجانبه که به تنوع زیستی مربوط می شود مانند:پیمان تنوع زیستی(CBD ، (پیمان منع تجارت گونه های درخطر اعم ازگونه های وحشی گیاهی و جانوری (CITES ،(پیمان گونه های مهاجر (CMS ،(پیمان رامسر درباره تاالب ها و پیمان میراث جهانی .

۴ .افزایش برنامه های اخبار، آموزش و آگاهی عمومی درباره تنوع زیستی با هدف واردکردن تنوع زیستی به زندگی روزمره مردم و معیشت آنها.

۵ .شناسایی و ایجاد فرصت های سرمایه گذاری روستایی بر پایه تنوع زیستی مانند اکوتوریسم) بوم- گردشگری (و کاوش زیستی که هم به جوامع محلی کمک می کند و هم به محیط زیست، گونه ها و زیستگاه های آن ها.
۶ .حمایت از توسعه پایدار و مبتنی بر تنوع زیستی با جلب توجه افراد به مناطقی که مورد بهره برداری ناپایدار قرار می گیرند.

۷ .ایجاد منافع مهم اقتصادی و اجتماعی برای تامین جوامع محلی و ایجاد انگیزه برای حفاظت از زیستگاه ها.

۸ .شناسایی راه هایی برای تقسیم عادلانه منافع حاصل از حفاظت و استفاده پایدار بین جوامع محلی و سهام داران.