اگر شما هم جزو آن دسته از گردشگران و طبیعت گردهایی هستید که بسیار به طبیعت می روید و عموما زمان های بسیاری را درون طبیعت سپری می کنید، بنابراین باید روش جهت یابی به کمک ستاره قطبی را هم بدانید. به همین خاطر در این مطلب از هواشناسی مشهد و استان برای افرادی که عاشق سفر هستند، جهت یابی به کمک ستاره قطبی را آموزش می دهیم تا در هر موقعیتی در صورتی که به قطب نام دسترسی ندارند، بتوانند تنها با نگاه کردن به ستارگان راه خود را پیدا کنند.
درست است که امروزه تکنولوژی های دنیای مدرن همانند قطب نماهای مختلف یا دستگاه جی پی اس به کمک ما انسان ها آمده است تا راه خود را درون طبیعت هایی همانند جنگل ها، کویر ها و دشت ها گم نکنیم. با این وجود همواره باید این مطلب را هم در نظر بگیریم که گاهی به دلایل مختلف ممکن است این وسایل به کارمان نیایند یا حتی آن ها را نداشته باشیم. در این صورت باید بتوانیم از راه های دیگر، مسیر خود را پیدا کرده و راه بازگشت به خانه و یک جای امن را در طبیعت پیدا کنیم. هر چند روش های مختلفی از جهت یابی درون طبیعت وجود دارد و شما با شیوه های گوناگون می توانید در طول روز راه خود را پیدا کرده و دوباره به مکانی مشخص خود را برسانید اما در شب چطور؟ شب ها هوا تاریک می شود و اگر درون طبیعت مانده باشید، هیچ منبع نوری ندارید. در نتیجه نمی توانید از طریق تنه درختان، خزه ها و دیگر موارد برای پیدا کردن جهت شمال و در نتیجه شرق، غرب و جنوب استفاده کنید.
در این مواقع اگر در مکانی باشید که آسمان وسیع را در بالای سر خود دارید و هوا هم ابری نیست می توانید به راحتی جهت یابی با کمک ستاره قطبی را انجام دهید. یادتان باشد که باید بتوانید ستاره ها را ببینید. اگر طبیعتی که درون آن گم شده اید، آسمان واضحی ندارد، سعی کنید تا خود را به منطقه مرتفعی برسانید.
در ارتفاع بهتر می توانید ستاره ها و آسمان را ببینید و هیچ مانعی در جلوی دید شما وجود ندارد. اگر درون دشت و یا دره ای هستید، به بالای کوه بروید. اگر در جنگل هستید، خود را به منطقه ای خالی از درخت برسانید. بسیاری از افراد در این مواقع از درخت بالا می روند که خود می تواند باعث آسیب به شما شود. بنابراین تا جایی که می توانید از درختان بالا نروید.
در کویر هیچ مانعی بر سر دید شما برای آسمان وجود ندارد اما تعداد ستارگان بسیار است. در کویر باید توانایی ستاره شناسی و نجوم خود را بالا ببرید تا بتوانید از میان میلیاردها ستاره، ستاره های مورد نظر خود را درست تشخیص دهید و صورت های فلکی را بشناسید. پیدا کردن صورت های فلکی در آسمان پر ستاره خود، مهارتی می خواهد که در تورهای اخترشناسی و تماشای ستارگان به دست می آورید. می توانید در یک تور تماشای آسمان شب که به مقصد کویرهای ایران برگزار می شود، شرکت کنید. به همراه خود نقشه آسمان شب و صورت های فلکی را در نیمکره شمالی داشته باشید.
در هر ماه از سال، می توانید تنها تعدادی از صورت های فلکی را در آسمان و بالای سر خود ببینید. بنابراین بسته به ماه ای که تور طبیعت گردی در شب را خریداری کرده اید، باید به دنبال ستارگان و صورت فلکی مشخصی بگردید. خوشبختانه در میان صورت های فلکی ستاره و صورت فلکی وجود دارد که تقریبا در تمام طول سال می توانید آن را تشخصیص داده و ببینید.
آسمان نیم کره شمالی و نیم کره جنوبی
اگر به جهانگردی علاقه دارید و به کشورهای مختلفی در هر دو نیمکره زمین سفر کرده اید، متوجه تفاوت بین آسمان شب این دو نیمکره شمالی و جنوبی زمین شده اید. آنچه که شما در نیمکره جنوبی می بینید با آنچه در نیمکره شمالی می بینید متفاوت خواهد بود. در نیمکره شمالی هر چه به سمت خط استوا نزدیک تر می شوید، آسمانی مابین آسمان نیم کره شمالی و جنوبی خواهید دید. در حقیقت آنچه که در این مطلب به شما آموزش می دهیم در عرض های جغرافیایی بالاتر از خط استوا قابل استفاده خواهد بود .
طبعا هر چه به سمت قطب شمال نزدیک تر شوید و از خط استوا فاصله بگیرید، بهتر می توانید جهت یابی به کمک ستاره قطبی را انجام دهید. یادتان باشد که در قطب شمال به دلیل وجود شفق قطبی، دیدن ستارگان در شب بسیار مشکل است و در آن مکان نمی توانید از این روش استفاده کنید. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، در مجموع در عرض های جغرافیایی بالاتر از ۷۰ درجه نمی توانید ستاره قطبی را پیدا کنید. کشورها و طبیعت قرار گرفته در عرض های میانی نیم کره شمالی و قطب شمال مثلا خط راس السرطان، بهترین مکان برای استفاده از این شیوه است.
اگر در نیمکره جنوبی قرار گرفته اید، متاسفانه نمی توانید از ستارگان با چشم بدون مسلح برای جهت یابی استفاده کنید. در مجموع در نیمکره جنوبی امکان تماشای ستارگان نزدیک به قطب جنوب و محور جنوبی زمین وجود دارد .در نتیجه نمی توانید ستاره ای را ثابت پیدا کنید تا محوری ثابت برای جهت یابی شما باشد. این طور نیست که در امتداد محور جنوبی کره زمین ستاره ای نباشد، بلکه به این خاطر که نور آسمان در این ناحیه شدید است این ستارگان کم فروغ بوده و دیده نمی شوند. بسیار خب، به قطب شمال و روش جهت یابی به کمک ستاره قطبی برگردیم. قبل از هر چیز، اطلاعات ستاره شناسی خود را بالا ببرید و بعد شروع کنید.
تاکنون ستاره قطبی را در آسمان پیدا کرده اید؟ ستاره قطبی پر نورترین ستاره آسمان نیست اما پر نورترین ستاره صورت فلکی دب اصغر است. بنابراین به جای اینکه به دنبال پرنورترین ستاره باشید، باید به دنبال صورت فلکی دب اصغر باشید. ستاره قطبی در انتهای دسته ملاقه یا در انتهای دم دب اصغر قرار گرفته است. دبی اصغر به معنای خرس کوچک است. ستاره قطبی به دلیل اینکه در موقعیت واقع شده که تنها چند درجه اختلاف با محور شمالی کره زمین دارد، به چشم ما در اسمان ثابت می نماید. شاید عکس های بسیاری از آسمان شب را دیده باشید که همه ستارگان به دور یک مرکز چرخیده اند و دایره های هم مرکزی را شکل داده اند. در حقیقت در مرکز این دایره، ستاره قطبی قرار دارد که ثابت است.
یافتن صورت فلکی دب اکبر
اگر آسمان شب برای شما آشنا باشد، شاید به راحتی بتوانید صورت فلکی دب اصغر و به طبع آن ستاره قطبی را پیدا کنید. جدای از این مورد، صورت فلکی دب اصغر بسیار کوچک و با ستاره هایی کم نور است و گاهی به سختی پیدا می شود. در این صورت بهتر است که ابتدا صورت فلکی دب اکبر را پیدا کنید. دب اکبر در نزدیکی دب اصغر قرار گرفته و ستاره های پر نورتری دارد. همچنین شکل ملاقه آن بسیار آشناتر و واضح تر است. پس از پیدا کردن دب اکبر، دو ستاره انتهایی در کاسه ملاقه را به جهت درون ملاقه دنبال کنید تا به ستاره قطبی برسید. در حقیقت با ۵ برابر کردن فاصله بین دو ستاره انتهایی ملاقه دب اکبر به ستاره قطبی خواهید رسید. برای جهت یابی به کمک ستاره قطبی به راحتی می توانید آن را به این شیوه بیابید.
یافتن صورت فلکی ذات الکرسی
جدای از صورت فلکی دب اصغر و صورت فلکی دب اکبر بوسیله دیگر صورت های فلکی نیز می توانید ستاره قطبی را پیدا کنید. یکی از این صورت های فلکی ذات الکرسی است. در آسمان پر ستاره پیدا کردن ذات الکرسی بسیار راحت است. ستارگانی پر نور را که به شکل W در کنار یکدیگر قرار گرفته اند، نشان دهنده صورت فلکی ذات الکرسی هستند. جهت W رو به ستاره قطبی است. صورت های فلکی ذات الکرسی و دب اکبر روبروی یکدیگر به گونه ای قرار گرفته اند که این طور به نظر می رسد که به دور ستاره قطبی در مرکز فاصله بین این دو صورت فلکی می گردند و اگر شما دب اکبر را در آسمان نمی بینید، حتما می توانید ذات الکرسی را شناسایی کنید.
