سرمازدگی از عوامل خسارت زا در محصولات کشاورزی و باغات به شمار می آید که بایستی با روش های پیشگیرانه آن را به حداقل کاهش دهیم. در ابتدا لازم است که با علائم ناشی از سرمازدگی در اندام های گیاهی آشنا شویم تا بتوانیم به مقابله با آن بپردازیم:
علائم یخ زدگی در صبح روز بعد از یخبندان به صورت زیر ظاهر می شود:
– برگ های آسیب دیده به رنگ سبز تیره در خواهند آمد. اگر خسارت شدید نباشد و فقط بخشی از برگ به این شکل تبدیل شود، برگ بر روی درخت باقی می ماند.
– در مناطق سردسیر خسارت عموما به شکوفه ی درختان وارد می شود. شکوفه های آسیب دیده ظاهری قهوه ای تا سیاه پیدا می کنند و ظرف چند روز می ریزند. در این صورت درخت فاقد میوه در آن سال خواهد شد.
روش های مقابله با سرمازدگی
روش های مقابله با سرمازدگی به دو دسته تقسیم می شوند:
الف) اقداماتی که قبل از فرا رسیدن شب های یخبندان انجام می شود.
۱- انتخاب مکان مناسب: از مهم ترین روش های مقابله با سرمازدگی انتخاب مکان مناسب کاشت گیاه می باشد. انتخاب مکان مناسب به عواملی مانند شکل زمین، شیب، بافت خاک، جهت باد و … بستگی دارد. خطر یخبندان در دامنه های جنوبی کمتر از دامنه های شمالی می باشد.
۲- خاک مناسب: هر چه عمق خاک بیشتر باشد توانایی جذب گرمای بیشتری را دارد. همچنین خاک های تیره رنگ، قدرت بیشتری در جذب اشعه های خورشید دارند و نسبت به خاک های روشن دیر تر سرد می شوند.
۳- انتخاب ارقام مناسب: استفاده از ارقامی که در مرحله گلدهی تحمل بیشتری نسبت به سرما دارند یک اقدام بسیار مهم می باشد. همچنین برخی ارقام دیرتر به گل می روند و سرمای بهاره را پشت سر می گذارند.
۴- انتخاب پایه مناسب: پیوند زدن بر روی پایه های مقاوم به سرما می تواند بسیار مفید باشد.
۵- کوددهی: استفاده از کود ازته در مناطق سردسیر در پاییز توصیه نمی شود. از طرف دیگر مصرف کود پتاسه و کودهای حیوانی باعث ایجاد گرما و کاهش خطر سرمازدگی می شوند.
۶- باد شکن: احداث بادشکن و موانع فیزکی مانند دیوار از ورود هوای سرد به باغ جلوگیری می کند.
۷- هرس به موقع: هرس زود هنگام در مناطق سردسیر و قبل از شروع سرما آسیب فراوانی به درخت می رساند. در این مواقع بایستی هرس را به اواخر اسفند و پس از رفع خطر سرمازدگی به تعویق انداخت.
ب) اقداماتی که در شب های یخبندان انجام می شود.
۸- استفاده از وسایل گرمایشی: استفاده از وسایلی مانند بخاری جهت گرم کردن موقت محیط سودمند می باشد. در مکان های پست و بلند بخاری هایی در پستی ها می گذارند تا حرارت به سمت بالا حرکت کند و محیط را گرم نماید.
۹- آبیاری بارانی: آبیاری بارانی گیاهان از روش های حفاظت گیاهان از سرما و یخبندان است. این روش در مورد گیاهان یکساله و گیاهان دائم مانند درختان مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش آب بر روی شاخه و برگ نباتات یخ می زند. هر گرم آب در حال یخ زدن حدود ۸۰ کالری گرما آزاد می کند که باعث حفاظت گیاه از سرما می گردد. تا زمانی که مخلوط آب و یخ روی شاخ و برگ گیاه باشد درجه حرارت مساوی صفر است و در نتیجه دماهای زیر صفر به گیاهان آسیب نمی رساند.
۱۰- آبیاری سطحی: غرقاب نمودن از روش های قدیمی مقابل با سرمازدگی باغات می باشد. آب آبیاری درجه حرارت بالاتری از باغ دارد وبدینصورت از کاهش درجه حرارت سطح زمین جلوگیری می کند.
۱۱- پوشش درختان: در این روش درختچه ها و نهال های جوان را توسط شاخ و برگ درختان پوشش می دهند. همچنین می توان درختان را به وسیله پلاستیک پوشش داد.
۱۲- استفاده از مه پاش: با استفاده از مه پاش و ایجاد مه در محیط، می توان از کاهش دمای محیط جلوگیری کرد.
