آشنایی با شیخ بهایی، دانشمند عهد صفوی
آرامگاه شیخ بهایی در مشهد داخل حرم مطهر رضوی بعد از رواق وسیع امام خمینی (ره) مزاری سنگی با پوششی شیشه ای قرار گرفته است. این مزار مربوط به عالم و دانشمند ایرانی بها الدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی است که تمامی زائران حرم امام رضا (ع) چه قبل و چه بعد از زیارت در مسیر قبر ایشان قرار می گیرند و برای ایشان فاتحه ای می خوانند. شیخ بهاء الدین ، محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی دانشمند بنام دوره صفویه است.
شیخ بهایی اقداماتی نظیر تقسیم آب رودخانه زاینده رود بین محلات اصفهان و قرای مجاور رودخانه ، طرح ریزی كاریز نجف آباد كه به قنات زرین كمر معروف است، تعیین سمت قبله مسجد شاه اصفهان ، ساختن گلخن گرمابه ای مرمو در اصفهان انجام داده است . در مشهد نیز دستوری در باب ساختن دیوار صحن قدیم حضرت رضا (ع) داده به این نحو كه در هر فصلی موقع ظهر آفتاب به بن دیوار می رسیده است.حجره های مدرسه مجاور صحن با نظر شیخ چنان بنا شده بود كه هر حجره روبروی ستاره ای واقع میشد. تمام زندگی این دانشمند عصر صفویه در تالیف ، تدریس ، سیاست ، قضاوت و سیرو سیاحت گذشت. در سفر سال ۱۰۰۸ ه.ق به مشهد كه با شاه عباس همراه بود در جوار صحن خانه ای خرید و پس از مرگ كه در سال ۱۰۳۰ ه.ق در اصفهان روی داد بر طبق وصیت وی به مشهد آورده شد و در همان خانه دفن گردید.
شیخ بهاء الدین، محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی دانشمند بنام دوره صفویه است. اصل وی از جبل عامل شام بود. بهاء الدین محمد ده ساله بود که پدرش عزالدین حسین عاملی از بزرگان علمای شام بسوی ایران رهسپار گردید و چون به قزوین رسیدند و آن شهر را مرکز دانشمندان شیعه یافتند، در آن سکنی گزیدند و بهاءالدین به شاگردی پدر و دیگر دانشمندان آن عصر مشغول گردید.
مرگ این عارف بزرگ و دانشمند را به سال ۱۰۳۰ و یا ۱۰۳۱ هجری در پایان هشتاد و هفتمین سال حیاتش ذکر کرده اند.وی در شهر اصفهان روی در نقاب خاک کشید و مریدان پیکر او را با شکوهی که شایسته شان او بود، به مشهد بردند و در جوار حرم هشتمین امام شیعیان به خاک سپردند.
شیخ بهایی شاگردانی تربیت نموده که به نوبه خود از بزرگترین مفاخر علم و ادب ایران بوده اند، مانند فیلسوف و حکیم الهی ملاصدرای شیرازی و ملاحسن حنیفی کاشانی وعده یی دیگر که در فلسفه و حکمت الهی و فقه و اصول و ریاضی و نجوم سرآمد بوده و ستارگان درخشانی در آسمان علم و ادب ایران گردیدند . از کتب و آثار بزرگ علمی و ادبی شیخ بهایی علاوه بر غزلیات و رباعیات دارای دو مثنوی بوده که یکی به نام مثنوی “نان و حلوا” و دیگری “شیر و شکر” می باشد و آثار علمی او عبارتند از “جامع عباسی، کشکول، بحرالحساب و مفتاح الفلاح والاربعین و شرع القلاف، اسرارالبلاغه والوجیزه”. سایر تالیفات شیخ بهایی که بالغ بر هشتاد و هشت کتاب و رساله می شود همواره کتب مورد نیاز طالبان علم و ادب بوده است.