سیل ها به طور طبیعی رخ می دهند. آنها بخشی از چرخه آبند و محیط زیست با پدیده سیل تطبیق پیدا کرده است. تالاب ها همراه با کناره های رودها، مصب رودها و دریاچه ها آب حاصل از سیل را جذب می کنند. پوشش گیاهی تالاب ها مانند درختان، علف ها و گیاه خاص تالاب ها به نام جگن، سرعت سیلاب را کند می کنند و انرژی آن را به شکل مساوی و متعادل تری توزیع می کنند.

به این ترتیب نقش مهم تالاب ها در مسیر سیل ها مشخص می شود.

به گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) زمانی تالاب هایی که در امتداد رود می سی سی پی قرار داشتند دست کم ۶۰ روز آب سیل را ذخیره می کردند. اما امروزه تالاب های می سی سی پی فقط ۱۲ روز آب سیل را ذخیره می کنند. دلیلش این است که بیشتر این تالاب ها پر شده یا از مرده اند.

سیل ها می توانند یک محیط زیست را نابود کنند. آسیب پذیرترین مناطق آنهایی هستند که با سیل های مکرر روبرو می شوند و یا آنهایی که سال های زیادی با سیل مواجه نشده اند. در مورد اول، محیط زیست فرصت لازم را پیدا می کند تا در فواصل بین سیل ها ترمیم شود. در مورد دوم محیط زیست از توانایی لازم برای انطباق با سیل برخوردار نیست.

سیل سال ۲۰۱۰ پاکستان یکی از بدترین سیل های قرن بوده است. در این سال بادهای موسمی سالانه که کشاورزان و مصرف کنندگان پاکستانی به آنها متکی هستند به شکل غیر منتظره ای قدرت گرفتند. مقادیر عظیمی آب زمین ها را خیس کرد و رود سند به کناره هایش سرازیر شد. از آنجایی که این رود سند تقریباً به طور مستقیم در میان این کشور کم عرض جریان دارد، تقریباً تمام پاکستان تحت تأثیر سیل قرار گرفت.

میلیون ها پاکستانی خانه هایشان را از دست دادند و تقریباً ۲،۰۰۰ نفر بر اثر سیل کشته شدند. به ویژه ایالت پنجاب که قطب کشاورزی این کشور است ویران شد. برنج، گندم، ذرت و محصولات دیگر خراب شدند. تأثیر سیل مدت ها پس از این که باران های موسمی کاهش یافت و طغیان رود سند فروکش کرد نیز ادامه یافت.

پاکستانی ها با کمبود مواد غذایی، قطع برق و از بین رفتن زیرساخت ها مواجه شدند. وبا و مالاریا نیز در حول و حوش اردوگاه های اسکان مجدد شیوع یافت. کارشناسان تخمین زدند که بازسازی خرابی ها ۱۵ میلیارد دلار هزینه دارد.

گاهی اوقات سیل به وسیله سایر بلایای طبیعی، مانند زمین لرزه و سونامی ایجاد می شود. در ژانویه سال ۲۰۱۱، زلزله ای بزرگ در سواحل استان میاگی ژاپن رخ داد. این زمین لرزه باعث بروز سونامی عظیمی شد که ارتفاع تاج آن به ۴۰ متر (۱۳۱ فوت) می رسید. سونامی به فراتر از عمق ۱۰ کیلومتری (۶ مایلی) داخل ساحل رسید.

سیل در منازل، شرکت ها، مدارس، پارک ها، بیمارستان ها و نیروگاه هسته ای فوکوشیما دای ایچی جاری شد. مخزن یک سد منفجر شد و سیل دیگری به راه انداخت که که خانه ها را ویران کرد.

باران همراه با توفان ها و تندبادها هم می تواند به سرعت در مناطق ساحلی تبدیل به سیل شود. افزایش سطح دریا که در طول این طوفان ها رخ می دهد موج طوفان نامیده می شود. موج طوفان نوعی سیل ساحلی است. موج های ساحلی می توانند ویرانگر باشند.

در سال ۱۹۷۰ موج طوفانی با تندباد «بولا» همراه شد و جزایر کم ارتفاع دلتای گنگ در هند و بنگلادش را دچار سیل کرد. در نتیجه بیش از ۵۰۰،۰۰۰ نفر کشته و دو برابر این تعداد بی خانمان شدند.

همچنین بادهای قوی همراه با توفان ها و تندبادها می توانند با هم مقادیر عظیمی آب را به حرکت درآورند و به اجبار یک موج طوفان را در اعماق خشکی ایجاد کنند. در سال ۲۰۰۵، طوفان «کاترینا» باد و باران عظیمی را به ساحل خلیج ایالات متحده منتقل کرد. بر اثر این توفان به ویژه به شهر نیواورلئان در لوییزیانا صدمات زیادی وارد شد.

موج طوفان ناشی از توفان کاترینا تعدادی از بندهای شهر را شکست. این بندها از نیواورلئان در مقابل طغیان می سی سی پی محافظت می کردند. رود به داخل شهر هجوم برد و سیل در کل محلات جاری شد. صدها نفر از مردم غرق شدند و طوفان بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت وارد آورد.

عوامل انسانی ایجاد کننده سیل

سیل ها می توانند منشأ انسانی هم داشته باشند. بسیاری از سیل های ناشی از فعالیت های انسان عمدی و کنترل شده هستند. برای مثال کشاورزان برنج کار به آب گرفتگی متکی اند. برنج یک محصول نیمه آبزی است. (در آب عمل می آید.) پس از این که بذر برنج کاشته می شود، کشاورزان مزارع خود (شالیزارها) را با ارتفاع حدود ۱۵ تا ۲۵ سانتی متری از آب پر می کنند.

شالیزارهای برنج باید به دقت مهندسی شوند تا سیل به شکل کنترل شده وارد آنها شود. برای این کار خاکریزها یا بندهای قوی و همین طور کانال های تنظیم شده مورد نیاز است.

گاهی اوقات مهندسان در منطقه ای سیل جاری می کنند تا یک اکوسیستم را ترمیم کنند. در سال ۲۰۰۸ در منطقه «گراند کانیون» آب گرفتگی عمدی ایجاد شد. آب از سدهای روی رود کلرادو آزاد شد و این آب ها در این منطقه جاری شد.

متخصصان آب شناس، مهندسان و کارشناسان محیط زیست امید داشتند که جاری شدن سیل در این دره عمیق به بازتوزیع رسوبات کمک کند و یک تل شنی ایجاد کند. تل شنی زیستگاهی برای حیات وحش به وجود می آورد و اغلب به صورت یک پل کم عمق به جانورانی مانند سگ های آبی و گوسفند کوهی خدمت می کند تا از یک طرف رودخانه به طرف دیگر آن بروند.

سدها دشت های سیل طبیعی دریاچه ها و رودها را کنترل می کنند. متخصصان آب شناس ممکن است به طور عمدی در مناطقی سیل جاری کنند تا از وارد شدن آسیب به سد جلوگیری کنند و یا از این سیل برای تأمین آب برای کشاورزی، صنعت و یا مصرف کنندگان استفاده کنند.

همچنین مهندسان ممکن است به طور عمدی مناطقی را برای ممانعت از جاری شدن سیل شدیدتر زیر آب ببرند. برای مثال وقتی باران های سنگین سال ۲۰۱۱ باعث شد رود سوریس سیلابی شود، سطح آب تقریباً به بالای مخزن سد الامدا رسید. برای مواجه شدن با احتمال جاری شدن سیل در صورت شکستن سد، مهندسان تصمیم گرفتند مقادیر عظیمی از آب پشت سد را رها کنند.

مخزن دست نخورده باقی ماند اما رها شدن آب با بروز سیل عظیمی در دو شهرستان ایالات متحده همراه شد.

البته همه سیل های انسانی تعمدی نیستند. وقتی انسان ها زمین های نزدیک رودها را اشغال می کنند سواحل طبیعی رودها و نهرها کوچک می شود. سواحل رودها برای ساخت خانه، ایجاد کسب و کار و صنعت زمین های باارزشی به شمار می روند. از شانگهای چین تا سن آنتونیو در تگزاس رودها مناطق شلوغ شهر محسوب می شوند.

کارخانجاتی در مناطق روستایی نیز از جریانات رودخانه ای برای توزیع آب استفاده می کنند. به این منظور، کناره های رودها با مواد سخت و غیر متخلخل آسفالت می شود. بتن و آسفالت جایگزین خاک و گیاهان می شود که نمی توانند آب را جذب کنند. بارش های غیرمعمول می تواند باعث شود این رودها کناره های بتنی شان را به سرعت مورد تاخت و تاز قرار دهند.

در استرالیا سواحل رود بریزبن تصرف شده است. در سال ۲۰۱۱ این رود کناره هایش را تصرف کرد و در شهر سیل به راه افتاد. خیابان ها و مناطق تجاری در مرکز شهر دچار آب گرفتگی و پل ها تخریب شدند. آب به ردیف سوم صندلی های ورزشگاه راگبی شهر رسید. در این شهر آب به اندازه ای بالا آمد (۲ متر) که کوسه ها در خیابان های اصلی شنا می کردند. پس از این واقعه دولت تحقیقاتی را درباره تصمیم گیری های مربوط به توسعه شهر بریزبن انجام داد.

کناره های بتنی مقدار جریان آب سطحی ای (روانابی) که در نزدیکی یک بدنه آبی (مانند رود) جریان می یابد را افزایش می دهند. این موضوع خطر جاری شدن سیل در ساحل را افزایش می دهد. به عنوان مثال جزر و مد دریای آدریاتیک اغلب باعث آب گرفتگی شهر ونیز در ایتالیا می شود.

متخصصان آب شناسی، مهندسان و برنامه ریزان شهری به طور مداوم در حال کارند تا آسیب های ناشی از سیل را کاهش دهند. درختچه ها و گیاهان از این که رواناب به دشت های سیل، مناطق شهری یا دیگر بدنه های آبی نفوذ کنند جلوگیری می کنند. پوشش گیاهی انبوه بین یک رود و یک دشت سیل منطقه ساحلی نامیده می شود.

اگر انسان ها به تلاش هایشان نیفزایند موفق به کنترل سیل نمی شوند. وقتی مردم روی دشت سیل زندگی می کنند و کناره های رودها آسفالت و باریک و باریک تر می شود باید منتظر بروز سیل باشند. در بعضی مناطق مردم حتی می دانند که سیل سالانه به بالای پله ها و یا روی پشت بامشان می رسد اما در برخی مناطق دیگر مردم آمادگی ندارند.

به عنوان مثال در یک دریاچه سدی ساخته می شود و همه چیز به قدری آرام است که افراد به ماهی گیری در کنار آن می پردازند. بعد ناگهان سد می شکند و آب هجوم می آورد، تعدادی را می کشد و فولاد، حلال های شیمیایی، شیشه و … را هم با خود همراه می کند. چنین اتفاقی در ۳۱ مه، ۱۸۸۹ رخ داد.

سدی در نزدیکی شهر جانزتاون آمریکا شکست و آب با سرعت ۶۴ کیلومتر در ساعت جاری شد. بر اثر این سیل حدود ۸۰ نفر کشته شدند.

بازسازی جانزتاون سال ها وقت گرفت و اجساد برخی از قربانیان تا ۲۰ سال بعد هم پیدا نشد.